«Η μαρτυρία του Διορθόδοξου Κέντρου της Εκκλησίας της Ελλάδος
ως πρόταση Εκκλησιαστικών σχέσεων και διακονίας».
«Η Θρησκεία στον Σύγχρονο Κόσμο: Προκλήσεις και Προοπτικές για τον Διάλογο και την Ειρήνη»,
ΛΑΕΔ, 12/11/2019
Καταρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την τιμητική πρόσκληση, ώστε να συμμετέχω ως ομιλητής στο πολύ ενδιαφέρον αυτό συνέδριο, το οποίο πραγματεύεται το πάντα επίκαιρο ζήτημα των δι-εκκλησιαστικών και δια-ομολογιακών σχέσεων όπως αυτές προσαρμόζονται ιστορικά στο πλαίσιο των διεθνών σχέσεων.
Ο ρόλος των εκκλησιών και των θρησκειών γενικότερα στην επίλυση διεθνών προβλημάτων, εντάσεων, αλλά και συγκρούσεων αναβαθμίζεται καθημερινά. Εκεί όπου η διπλωματία και η πολιτική αδυνατούν να εισέλθουν και για να δώσουν λύσεις, η Εκκλησία με τον πνευματικό της ρόλο ως ηγετικός παράγων εντός των θρησκευτικών κοινοτήτων δύναται να επιφέρει την ειρήνη, την ηρεμία και τα αγαθά της συνύπαρξης.
“Καταλλαγή”, αυτή είναι η ευαγγελική αρχή που διαμορφώνει κάθε ενέργεια, δράση και προσπάθεια ενός εκκλησιαστικού οργανισμού που δραστηριοποιείται στο διεθνές επίπεδο σχέσεων, επαφών και διαλόγων.
Συγκεκριμένα όπως αναφέρει το Μήνυμα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας στο Κολυμπάρι: “Ὁ νηφάλιος διαθρησκειακός διάλογος συμβάλλει σημαντικά στην προώθηση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, της ειρήνης και της καταλλαγής. Το λάδι του θρησκευτικού βιώματος πρέπει να χρησιμοποιείται για να επουλώνει πληγές και όχι για να αναζωπυρώνει τη φωτιά των πολεμικών συρράξεων.”
Η Ορθόδοξη Εκκλησία οφείλει να είναι εξωστρεφής, να συνομιλεί, να διαλέγεται, να συνυπάρχει. Ουδέποτε υπήρξε έστω αμφιβολία στην ιστορική μαρτυρία της πίστεώς μας για τη σταθερότητα της δογματικής μας διδασκαλίας, σε σχέση με τη διαδικασία ενός διαλόγου ή με την ανάπτυξη ανθρωπίνων σχέσεων και επαφών που ενισχύουν την ειρηνική συνύπαρξη.
Υπό αυτήν την συνθήκη το Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος πορεύεται την τελευταία 50ετία εντός και εκτός συνόρων, με πορεία που έχει μοναδικό σκοπό την επαφή και τη συνύπαρξη χριστιανών και μη, με πυξίδα την ειρήνη και σταθερό “οδικό χάρτη” την ορθόδοξη παράδοσή μας.
Το Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος υπό την ευλογία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ. κ. Ιερωνύμου B΄ κατά την τελευταία δεκαετία έχει αναδειχθεί ως ένας σοβαρός επιμορφωτικός οργανισμός αντάξιος του εκκλησιαστικού χαρακτήρα του. Κάθε έτος διοργανώνουμε επιμορφωτικά σεμινάρια για δασκάλους και καθηγητές της δευτεροβάθμιιας εκπαίδευσης, τα οποία παρέχονται δωρεάν. Έχουμε επ΄αυτών των θεμάτων συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων και με τη Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων, με την οποία ο Μακαριώτατος έχει υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας ως Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Διορθοδόξου Κέντρου.
Τα τρία τελευταία χρόνια υλοποιούμε ένα πρόγραμμα για τη συνύπαρξη χριστιανών και εβραίων χρησιμοποιώντας τα παραδείγματα των Ελλήνων Αρχιερέων, οι οποίοι βοήθησαν και έσωσαν Έλληνες εβραίους από το Ολοκαύτωμα της ναζιστικής κατοχής. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα τυγχάνει ιδιαίτερης αναγνώρισης τόσο από τον εκπαιδευτικό κόσμο αλλά και, επισήμως, έχει λάβει τα εύσημα από την Πρεσβεία του Ομοσπονδιακού Κράτους της Γερμανίας στην Αθήνα και της Πρεσβείας του Ισραήλ αντιστοίχως.
Ο αντίκτυπος αυτής της δράσης είχε σαν αποτέλεσμα να λάβουμε επίσημη πρόσκληση από την Πρεσβεία του Ισραήλ στην Αθήνα, ώστε να επισκεφθούμε τα Ιεροσόλυμα. Συγκεκριμένα ομάδα Ιερέων, συνεργατών και εγώ ως επικεφαλής, επισκεφθήκαμε τα Ιεροσόλυμα και παρακολουθήσαμε ένα σεμινάριο για τη διδασκαλία του Ολοκαυτώματος και τη δράση των Ελλήνων Αρχιερέων και Ιερέων της περιόδου της ναζιστικής κατοχής, οι οποίοι έχουν ανακηρυχθεί με τον τίτλο του «Δικαίου των Εθνών» από το κράτος του Ισραήλ. Το σεμινάριο έλαβε χώρα στο Ίδρυμα Yad Vashem, το οποίο αποτελεί τον κρατικό επιμορφωτικό φορέα του Ισραήλ για θέματα Ολοκαυτώματος και διώξεων των Εβραίων. Επίσης είχαμε επίσημη συνάντηση με στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών στα Ιεροσόλυμα, ενώ τύχαμε και επισήμου ακροάσεως από την Αυτού Θειοτάτη Μακαριότητα τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. κ. Θεόφιλο.
Για εμάς ως επιστέγασμα των σεμιναρίων αυτού του είδους είναι στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς να έρχονται στο Διορθόδοξο Κέντρο οι συμμετέχοντες δάσκαλοι και καθηγητές μαζί με τους μαθητές τους και να παρουσιάζουν το έργο τους, το οποίο περιλαμβάνει εκθέσεις, ζωγραφιές, λογοτεχνικά κείμενα, φωτογραφικό υλικό και έρευνες για τους Αρχιερείς της Εκκλησίας μας κ.ά.
Οι δράσεις μας προκάλεσαν και το διεθνές ενδιαφέρον και συγκεκριμένα στην ετήσια έκθεση του State Department των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής για τις θρησκευτικές ελευθερίες στην Ελλάδα για το έτος 2017 γίνεται ειδική μνεία με θετική αναφορά στο έργο του Διορθοδόξου Κέντρου. Σημειωτέον είναι ότι λόγω της επιτυχίας των πεπραγμένων του Διορθοδόξου Κέντρου της Εκκλησίας της Ελλάδος και λόγω της διεγνωσμένης ανάγκης για επιμόρφωση επί του συγκεκριμένου θέματος και άλλοι εκκλησιαστικοί οργανισμοί, όπως π.χ. Η Ορθόδοξος Ακαδημία του Βόλου, ακολουθούν το παράδειγμα για την υλοποίηση αντίστοιχων προγραμμάτων.
Εκτός των ως άνω αναφερθέντων, κάθε καλοκαίρι για το χρονικό διάστημα ενός και πλέον μηνός φιλοξενούμε ομάδα φοιτητών της Θεολογικής Σχολής του Μπαλαμάντ. Η συγκεκριμένη δράση πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών της πατρίδας μας. Οι φοιτητές διδάσκονται την ελληνική γλώσσα στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών και ως φιλοξενούμενοι στους χώρους του Διορθοδόξου Κέντρου στην Ιερά Μονή Πεντέλης έχουν την ευκαιρία να λάβουν την εμπειρία της λειτουργικής μας ζωής και παράδοσης συμμετέχοντας σε Ιερές Ακολουθίες και Πανηγύρεις της περιοχής, αλλά και επισκεπτόμενοι Ιερές Μονές και προσκυνήματα της Εκκλησίας μας.
Επίσης, το Διορθόδοξο Κέντρο έχει αναπτύξει διεθνείς συνεργασίες και με άλλους οργανισμούς επιμορφωτικού χαρακτήρα. Πιο συγκεκριμένα συνεργαζόμαστε με τον Γαλλικό Επιμορφωτικό Οργανισμό Yahad In Unum, ο οποίος έχει ιδρυθεί από τον Ρωμαιοκαθολικό Ιερέα Patrick Desbois και ειδικεύεται στη διδασκαλία του Ολοκαυτώματος και τις γενοκτονίες των Χριστιανών.
Φέτος σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε ένα σεμινάριο, το οποίο για πρώτη φορά ασχολήθηκε με τη γενοκτονία των Αρμενίων σε συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή Αρμενίων Ελλάδος. Στο πλαίσιο αυτό εντρυφούμε και σε θέματα που αφορούν την γενοκτονία των χριστιανών του Πόντου, ώστε η Εκκλησία μας να αποτελέσει ένα κεντρικό σημείο αναφοράς στη διατήρηση της μνήμης των τραγικών γεγονότων της ιστορίας μας.
Επιπλέον έχουμε ξεκινήσει συνεργασία με τον Διακρατικό Οργανισμό KAICIID, στο διοικητικό συμβούλιο του οποίου συμμετέχει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γαλλίας κ. Εμμανουήλ εκ μέρους του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Κατόπιν δικής μου προτροπής και εισήγησης ο επιστημονικός συνεργάτης του Διορθοδόξου Κέντρου κ. Σέργιος Βοΐλας, συμμετέχει ως υπότροφος του διεθνούς αυτού οργανισμού σε ερευνητικό πρόγραμμα. Στόχος είναι η απόκτηση γνώσεων και εμπειρίας σε πρακτικά ζητήματα και θέματα που αφορούν στην ειρηνική συνύπαρξη και την κοινωνική συνοχή μέσα από τον διαθρησκευτικό διάλογο, με σκοπό την υλοποίηση αντίστοιχων προγραμμάτων. Ήδη έχει υλοποιηθεί ένα ειδικό πρόγραμμα διαπολιτισμικού χαρακτήρα, που αφορά στην επίσκεψη σημείων με θρησκευτικό και ιστορικό ενδιαφέρον στο κέντρο των Αθηνών και σε αυτό συμμετείχαν δάσκαλοι και καθηγητές της Μέσης Εκπαιδεύσεως.
Στο πλαίσιο της προσπάθειας για γνωριμία και δημιουργία ανθρωπίνων σχέσεων μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων, ειδικά στην πόλη μας, φιλοξενήσαμε προ ημερών στο Διορθόδοξο Κέντρο ομάδα εκ της κοινότητας των εν Ελλάδι Κοπτών. Τουλάχιστον 100 άτομα, ως επί το πλείστον οικογένειες, συνοδευόμενα εκ των ιερέων της κοινότητας επισκέφθηκαν την Ιερά Μονή Πεντέλης και το Διορθόδοξο Κέντρο, όπου και ξεναγήθηκαν, ενημερώθηκαν για τις δράσεις και πραγματοποίησαν μια ενημερωτική ημερίδα.
Η επόμενή μας δράση θα αφορά σε Ιερείς της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών και της Ιεράς Μητροπόλεως Χαλκίδος για αρχή, και θα έχει ως κύριο άξονα την εξέταση θεμάτων που αφορούν στην καλύτερη γνωριμία του κλήρου με την ιουδαϊκή κοινότητα της χώρας μας και την καταπολέμηση των φαινομένων αντισημιτισμού μέσω της πληρέστερης γνώσης του φαινομένου του Ολοκαυτώματος και της μαρτυρίας της Εκκλησίας μας, η οποία στάθηκε όπως πάντοτε και κατά την διάρκεια της ναζιστικής Κατοχής στην Ελλάδα ποικιλοτρόπως αρωγός των διωκομένων συμπολιτών μας.
Ακολούθως αναφέρω σχετικά με τη συμμετοχή του Διορθοδόξου Κέντρου και στη 10η Γενική Συνέλευση του διεθνούς οργανισμού Religions for Peace στο Lindau της Γερμανίας τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους. Μέρος λάβαμε όλα τα τακτικά μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου διά την ειρήνη και κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνελεύσεως δόθηκε η δυνατότητα να πραγματοποιήσουμε παρουσίαση του επιμορφωτικού έργου του Διορθοδόξου Κέντρου της Εκκλησίας της Ελλάδος από κοινού με τον συνεργάτη μου κ. Σέργιο Βοΐλα, ενώ στο περιθώριο της Συνελεύσεως πραγματοποιήθηκαν επαφές με την Υπηρεσία Θρησκευμάτων και Θρησκευτικής Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης της Γερμανίας, η οποία είχε και την εποπτεία της όλης διοργάνωσης.
Επίσης, θα ήθελα να τονίσω τη στενή συνεργασία του Διορθοδόξου Κέντρου με την Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης και συγκεκριμένα των βιβλιοθηκών των δύο Ιδρυμάτων. Ως επιστέγασμα αυτής της πολύ καλής σχέσης έχει υπογραφεί και μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ εμού, ως Διευθυντή του Διορθοδόξου Κέντρου και του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γέροντος Δέρκων κ. Αποστόλου ως Προέδρου της Εφορίας της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Η συνεργασία αποσκοπεί στη δημιουργία για πρώτη φορά ενός δικτύου εκκλησιαστικών βιβλιοθηκών. Ήδη έχουμε διεξάγει σχετική έρευνα για τις εκκλησιαστικές βιβλιοθήκες, οι οποίες επιθυμούν να συνεργαστούν και έχουμε προγραμματίσει ειδική ημερίδα επί του θέματος.
Ο σχεδιασμοί μας προσβλέπουν πάντοτε σε δράσεις αναλόγου χαρακτήρα και έχουν αρχικά ως στόχο τον χώρο της εκπαιδεύσεως και του πολιτισμού, αλλά ασχολούμαστε και διακονούμε και σε τομείς και θέματα που απασχολούν την απλή καθημερινότητα των συνανθρώπων μας, όπως αντιλαμβανόμαστε τις ανάγκες αυτές, εκφραζόμενες και εκδηλούμενες από τους ανθρώπους που συμμετέχουν στις εκδηλώσεις μας, π.χ. το προσφυγικό-μεταναστευτικό πρόβλημα, η κοινωνική διάσταση της αυξανόμενης βίας στα σχολεία κ.ά.
Εκ των προαναφερθέντων προκύπτει ότι η συνεργασία πάνω σε θέματα πολιτισμού, σε θέματα εκπαιδεύσεως και καθημερινού βίου, αποτελεί αδήριτη ανάγκη και πεδίο πρόσφορο για τη δραστηριοποίηση των εκκλησιαστικών μας οργανισμών στο πλαίσιο μιας διε-εκκλησιαστικής ή δια-ομολογιακής σχέσης ή επαφής. Οι δράσεις αυτού του χαρακτήρα δύναται να λειτουργήσουν ενισχυτικά στο πλαίσιο μιας διπλωματικής σχέσης και να καλύψουν κενά που ίσως ο πολιτικός σχεδιασμός και ο χειρισμός της κοσμικής εξουσίας αδυνατεί να καλύψει. Λέγεται ότι η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού. Η Εκκλησία διαθέτει τη μαρτυρία του ανέφικτου, του υπερβατικού και του θαύματος και ως τέτοιος παράγων μπορεί και οφείλει να συμβάλλει στην ειρήνη και στην ανθρώπινη δημιουργία.
Ευχαριστώ διά την προσοχήν σας.
